Psychoterapia poznawczo – behawioralna – na czym polega i dla kogo jest dedykowana?
Czy nie byłoby przyjemnie codziennie czuć się wspaniale. Móc tryskać energią i optymizmem? Nie jest to jednak takie proste. Na nasze dobre samopoczucie wpływa wiele różnych czynników, jednak bardzo ważnym elementem naszego dobrostanu jest nasz stan psychiczny.
Do niedawna, w społeczeństwie królował pogląd, że na psychoterapię udają się jedynie osoby z diagnozą psychiatryczną. Takie podejście do psychoterapii jest już coraz rzadziej spotykane. Ludzie są coraz bardziej świadomi tego, że dzięki psychoterapii mogą zdecydowanie lepiej funkcjonować w życiu, osiągać wyznaczone cele. Dlatego coraz więcej osób zbiera się na odwagę i decyduje się na wizytę u psychoterapeuty.
Ale czym właściwie jest psychoterapia?
Przede wszystkim jest ona jedną z metod leczenia nieprawidłowości dotyczących zaburzeń psychicznych. Ale nie tylko… psychoterapia wpływa również na zwiększenie samoświadomości, a co za tym idzie, potencjału osobowościowego. Dzięki niej jesteśmy w stanie zauważyć niefunkcjonalne schematy, którymi się w życiu kierujemy, poznać i zrozumieć emocje zarówno swoje jak i osób nam bliskich. Wszystko to przyczynia się do zmiany swojej postawy oraz szeroko pojętej poprawy funkcjonowania w obszarze relacji, kariery czy też w dążeniu do osiągania wyznaczonych celów.
Psychoterapia opiera się na specyficznym kontakcie klienta z terapeutą, a rozmowy prowadzonej podczas terapii nie można porównać do rozmowy z przyjacielem. Profesjonalny terapeuta używa swoich umiejętności oraz zdobytej wiedzy aby proces zmiany u klienta przebiegał w sposób jak najbardziej dla niego korzystny.
Co możemy osiągnąć dzięki psychoterapii?
Samo zwrócenie świadomości na zasady, czy przekonania jakimi się w życiu kierujemy mogą bardzo istotnie zmienić nasze postrzeganie otaczającej nas rzeczywistości. Terapia to nie tylko eliminowanie zaburzeń psychicznych, pomaga nam ona zwiększyć motywację do działania, rozbudować pewność siebie, poprawić relacje z innymi ludźmi, uczy rozumienia własnych emocji oraz zarządzania nimi.
Kiedy warto udać się na terapię?
Argumentem do podjęcia takiej decyzji mogą być:
- Problemy z rozumieniem lub odczuwaniem emocji;
- Lęk, ataki paniki, fobia społeczna;
- Niskie poczucie własnej wartości;
- Częste rozdrażnienie, napady złości;
- Zamartwianie się, życie w stresie;
- Fobie, obsesje;
- Zaburzenia odżywiania;
- Traumatyczne przeżycia (śmierć bliskiej osoby, doświadczenie przemocy, gwałt itp.);
- Problemy związane ze sferą seksualną;
- Zaburzenia zachowania (często występujące u dzieci);
- Zaburzenia w postrzeganiu rzeczywistości itp.;
Terapia CBT – jak wygląda i na czym polega?
Początki psychoterapii w nurcie poznawczo – behawioralnym (CBT – cognitive behavioral therapy) sięgają lat 60-tych. Założenia i główne postulaty tej metody leczenia opisał amerykański psychiatra Aaron Beck, jednak z biegiem czasu metoda ta była sukcesywnie rozwijana i badana. Dziś techniki postępowania terapeutycznego, którymi posługuje się terapeuta poznawczo-behawioralny, są uznawane za jedne z najbardziej skutecznych i najdokładniej przebadanych.
W psychoterapii poznawczo-behawioralnej nie ma ograniczeń wiekowych co do jej zastosowań. Jest to szczególnie ważny aspekt ze względu na dzieci, z którymi terapie prowadzone w innych nurtach nie są w stanie wiele pomóc. Psychoterapię poznawczo-behawioralną, jak pokazują badania, z powodzeniem stosować można już u 3-letnich dzieci.
Terapia poznawczo-behawioralna, jak sama nazwa wskazuje, składa się z dwóch, wzajemnie uzupełniających się metod terapeutycznych: poznawczej i behawioralnej. Jak piszą Clark i Steer (1996) każda jednostka aktywnie konstruuje swoją rzeczywistość. W wyniku procesu selekcjonowania, filtrowania i interpretacji bodźców z otoczenia, każdy człowiek aktywnie nadaje znaczenie sytuacjom w jakich się znajduje. W rezultacie aktywność poznawcza człowieka wpływa na jego emocje i zachowania. Jeżeli, dzięki pracy terapeutycznej nastąpi zmiana poznawcza, to automatycznie wywoła ona zmianę w emocjach i zachowaniu jednostki.
Spróbujmy przedstawić omawiane wyżej procesy w jaśniejszy sposób. Wyobraź sobie sytuację, że czytasz ten artykuł późnym wieczorem. Za oknem jest ciemno. Nagle słyszysz jak ktoś łapie za klamkę Twoich drzwi wejściowych. Pojawia się w głowie myśl „Ktoś próbuje się włamać!” Serce zaczyna Ci szybciej bić, oddech staje się szybszy, ciało napina się, przygotowujesz się do walki bądź do ucieczki. Emocja, którą wtedy odczuwasz to lęk. Co robisz…?
A teraz zmieńmy myśl, która pojawiła się w Twojej głowie w chwili, kiedy słyszysz ruch klamki na: „Są! W końcu przyjechali! Tak bardzo tęskniłam/łem!” Czy w tej sytuacji Twoje ciało zareaguje w ten sam sposób? Odczujesz lęk? To właśnie jest aktywność poznawcza. W każdej chwili, mniej lub bardziej świadomie, odbieramy bodźce z otoczenia, oceniamy je i na podstawie oceny działamy w taki lub inny sposób.
Terapia behawioralna natomiast opiera się na koncepcjach opisanych w behawiorystycznym modelu funkcjonowania psychicznego człowieka. Model ten zakłada, że każdy człowiek uczy się nieprzystosowawczych zachowań w oparciu o własne doświadczenia oraz obserwację. W celu dokonania zmian w zachowaniu bądź eliminacji zachowań niepożądanych możemy wykorzystać procesy uczenia się i reguły kierujące tymi procesami.
Mówiąc jaśniej, jeżeli w ciągu życia nauczyliśmy się zachowań, które nam nie odpowiadają, bądź przysparzają nam kłopotów to, zgodnie z modelem behawiorystycznym, jesteśmy w stanie je zmienić bądź całkowicie zniwelować. Dzięki technikom terapii behawioralnej można również rozwinąć bądź wprowadzić do swojego repertuaru całkiem nowe zachowania.
W dużym skrócie CBT opiera się na przekonaniu, że myśli, emocje, zachowania oraz reakcje organizmu i otoczenia wzajemnie na siebie oddziałują a metody, stosowane w terapii tego rodzaju, pozwalają dokonać zmian na każdym z wymienionych poziomów.
Terapia CBT jest zorientowana na osiągnięcie celu, który formułuje się na początku terapii razem z klientem. Bardzo często cała terapia trwa około 20 spotkań, choć w przypadku niektórych problemów (np. zaburzeń osobowości), bądź wyznaczenia kolejnych celi może trwać 2 lata lub dłużej. Pacjenci podczas terapii uczą się technik, które pozwalają na zauważenie oraz zmianę nieprzystosowawczych schematów zachowania.
W terapii tego rodzaju, klient podejmuje aktywną rolę w trakcie sesji oraz pomiędzy nimi. W ten sposób zdobywa niezbędną wiedzę oraz umiejętności aby po zakończeniu terapii mógł ją samodzielnie wykorzystywać.
Każdy pacjent wybierając się na terapię musi wiedzieć, iż istnieje kilka różnych podejść terapeutycznych, które różnią się między sobą sposobem wyjaśniania natury trudności psychologicznych oraz stylem pracy z pacjentem. Dlatego też sposób pracy należy dobrać do potrzeb pacjenta oraz problemu z jaki się boryka.
Niewątpliwie jedną z najpopularniejszych oraz, co istotniejsze, bardzo skuteczną według licznych badań naukowych, formą psychoterapii jest ta prowadzona w nurcie poznawczo- behawioralnym.
